Dementzia
Mediku-taldeak ahalmenen intelektualaren desoreka duen pertsonak deskibratzeko erabili ohi du dementzia terminoa. Garrantzitsua da aipatzea dementzia ez dela zahartze-prozesuaren nahaste bat. Dementzia-nahasmenduak prozesu patologikoek eragiten dituzte, eta gazteei zein adinekoei eragin diezaiekete.
Espainiako Errege Akademiak (RAE) honela definitzen du dementzia: “Eromena, arrazoiaren nahasmendua”. Medikuntza eta Psikologia adieran, honela definitzen da: “Jokabidean nahasmendu larriak eragiten dituzten buru-ahalmenen narriadura progresibo eta atzeraezina”. Horrela, dementzia terminoa funtzio intelektual guztien narriadura progresiboari (memoria, arreta, iritzia eta arrazoitzeko gaitasuna) eta horren ondoriozko jokabide-nahasmenduei aplikatzen zaie.
Dementzia posible bat dagoela pentsarazten diguten sintomak honako hauek dira:
- Oroimenaren galera progresiboa.
- Kontzentratzeko ezintasuna.
- Arazoak konpontzeko gaitasun eta arrazonamendu ahalmenaren murrizketa.
- Nahaste larriak, haluzinazioak edo ilusioak, sentikortasuna edo pertzepzio aldatuak.
- Objektuen edo senideen aintzatespenaren narriadura (diagnosia).
- Loaren nahasteak (insomnioa, lo gehiago egin beharra, amets-esna zikloaren aldaketa).
- Sistema motorraren edo mugitzeko trebetasunaren narriadura (apraxia).
- Desorientazio tenporala nahiz bisual-espaziala, ikaskuntzaren nahaste espezifikoak, memoriaren gabezia (gauza berriak gogoratzeko edo iragana gogoratzeko ezintasuna).
- Hizkuntzaren gaitasunik eza edo narriadura (afasia), irakurtzeko ezgaitasuna (alexia), idazteko ezintasuna, hitzak osatzeko ezintasuna, objektuak osatzeko gaitasunik eza (anomia), esaldi bat errepikatzeko ezintasuna, esaldien etengabeko errepikapena eta bestelako hizkuntza-narriadurak.
Alzheimerren gaixotasuna dementzia mota ohikoena den arren, badira beste batzuk. Jarrian, ohikoenak aipatzen dira:
Dementzia baskularra
Dementzia mota hau askotan garuneko isuri baten ondorioa da. Hau gertatzen denean, garunaren eremu txikiak behin betiko kaltetzen dira. Dementzia baskularra bat-batean agertzen da eta sintomak garunaren zein eremutan dagoen ukituta araberekoak dira.
“Cuerpos de Lewy” dementzia
Dementzia honen ezaugarri nagusienak hauek dira: narriadura mentala, intentsitate aldakorreko parkinsonismoa, ikusmen-haluzinazioak bezalako ezaugarri psikotikoak eta arreta eta kontzentrazioari eragiten dioten egoera kognitiboaren aldaketak.
Dementzia frototemporala
Gutxitan ematen diren nahaste desberdinak biltzen dituen termino generikoa. Garuneko lobulu frontaletan eta denborazkoetan batez ere eragiten duen nahasmendua. Dementzia mota honek pertsonalitateari, portaerari eta hizkuntzari eragiten die